ಪುರುಷಾಭಿನಯ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ (ಭರತನಾಟ್ಯ)

ಭರತನಾಟ್ಯವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಇಂದು  ಕಾಣಬರುವ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಪರಂಪರೆಯ  ಕಛೇರಿಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ  ನಾಯಕಾಭಿನಯದ ಕೊರತೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯನೃತ್ಯ ಎಂದೊಡನೆ ಅದು ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದಕಲೆಎಂದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ಭಾವಿಸುವಂತಹ ಸನ್ನಿವೇಶ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿರುವುದರಲ್ಲಿಯೂ ಸತ್ಯಾಂಶವಿದೆ. ಆದರೆ  ಕರ್ನಾಟಕವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ   ಜಾನಪದನೃತ್ಯದಲ್ಲಾಗಲಿ ಚಲನಚಿತ್ರನೃತ್ಯದಲ್ಲಾಗಲಿ  ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯನೃತ್ಯಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನರ್ತಕಿಯರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಮನ್ನಣೆಗಳೇನು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. 

ನೃತ್ಯ ನಾಟಕಗಳಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯ : ಒಂದು ಅವಲೋಕನ

ನೃತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಸಂಗೀತ, ನಾಟಕ, ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಕತೆಯನ್ನು ರಂಗದಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸುವ ಕಲಾಪ್ರಕಾರವನ್ನು ನೃತ್ಯನಾಟಕವೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಸಂಗೀತವೇ ಪ್ರಧಾನವಾದಾಗ ಅದನ್ನು ಗೀತನಾಟಕ ಅಥವಾ ಗೇಯನಾಟಕವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯರು ಈ ಗೀತನಾಟಕಗಳನ್ನು ಒಪೇರಾಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗೀತನಾಟಕಗಳು ಹಾಗೂ ನೃತ್ಯ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ‘ತೀರ ಅಲ್ಪವಾಗಿದ್ದು ಒಂದು ಕಲಾರೂಪ ಇನ್ನೊಂದು ಕಲಾರೂಪಕ್ಕೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೊರಳಬಹುದಾಗಿದೆ’*(೧). ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗೀತನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೇಯನಾಟಕಗಳು ಒಂದೇ ನಾಣ್ಯದ ಎರಡುಮುಖದಂತೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ. ‘ಗೇಯನಾಟಕದ ಮೂಲ ಜನಪದ’*(೨)ಆಗಿದ್ದು ಇದರ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯನ್ನು ಖಚಿತವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ.ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಎರಡನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ. ಆರನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಭರತನ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ನಾಟ್ಯಸಂಪ್ರದಾಯವು ಗೀತ, ವಾದ್ಯ, ನೃತ್ಯ ಹಾಗೂ ನಾಟಕದ ಅಂಶಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ರಂಗಪ್ರಯೋಗವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ನೃತ್ಯನಾಟಕವೆಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ತನ್ಮೂಲಕ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ನೃತ್ಯನಾಟಕದ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸ ಬಹುದಾಗಿದೆ. ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ರಚನೆಯ ಕಾಲಘಟ್ಟಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ಈ ಕಲಾಪ್ರಕಾರವು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರೌಢಿಮೆ ಪಡೆದಿರುವುನ್ನು ಖಚಿತವಾಗಿ ಊಹಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

Nayikas of the Gitagovindam

Gīta Govindam is a lyrical poem written by the great poet Jayadeva of the twelfth Century A.D. The poem presents in dramatic form the story of the two lovers – Rādhā and Kṛṣṇa, their attraction, estrangement, yearning and final reconciliation through the help of a Sakhī   (female confidant). While on the surface this poem conveys the love sport of Rādhā and Kṛṣṇa, in the deeper layers, devotion of the individual soul, it’s pining for God realization and finally attaining the consummation in service of God is interwoven.

History, Definition and Classification of the Nayika Anya Sambhoga Duhkhita

This paper titled ‘Anya Sambhoga Duḥkhita’ throws light on the nayika who is saddened by the union of the hero with another. This paper would be useful for dancers to have a better understanding of this nayik and to facilitate them in their rendition of Śṛṅgāra items. The attributes and varieties of an ‘Anya Sambhoga Duhkhita’ are exemplified in this paper. Are there enough literatures or songs available on this nayika? Since this variety of nayika is not a part of the accepted 8 varieties, to which variety or avastha will she fit in, if she has to be done so? These are a few questions which need to be answered.

ಸಖೀಕರ್ಮಗಳು - ಆದರ್ಶ ಸಖಿ ಚಿತ್ರಲೇಖೆ

ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ M.A. ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಡಾ. ದ್ವರಿತ ವಿಶ್ವನಾಥ ಅವರು ನೀಡಿದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಇಂದು ವಿವಿಧ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಧಾನವು ಶೃಂಗಾರ ಮಂಜರಿ, ರಸಮಂಜರಿ, ಶೃಂಗಾರ ತಿಲಕ, ದಶರೂಪಕ ಇತ್ಯಾದಿ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವ ಸಖೀ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾದ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು; ಕನಕದಾಸರ ಮೋಹನತರಂಗಿಣಿಯಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿತವಾದ ಚಿತ್ರಲೇಖೆಯ ಕೃತ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ಸಖೀ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ನೃತ್ಯಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ನಡೆಸುವವರಿಗೆ ಅತ್ಯುಪಯುಕ್ತವಾದ ಸುಳುಹನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.